Rafał Kirsch

adwokat

W swojej pracy zawodowej zajmuje się m.in. prawem umów i zobowiązaniami, w szczególności dochodzeniem prawa w przypadku, gdy umowa nie zostanie wykonana lub została wykonana niezgodnie z jej treścią. Jeśli masz wątpliwości co do prawidłowej realizacji Twojej umowy. Myślisz, że kontrahent nie wywiązuje się ze swojego zobowiązania lub umowa została wykonania nienależycie, to dobrze trafiłeś!
[Więcej >>>]

Porozmawiajmy

Odstąpienie, a wypowiedzenie umowy – znajdź różnice

Rafal Kirsch14 czerwca 2020Komentarze (0)

W moim ostatnim wpisie dotyczącym umów zawieranych na odległość opisywałem m. in. sposoby odstąpienia, od zawarcia takiej umowy przez przedsiębiorców. Jeśli jeszcze nie czytałeś tego artykułu to zobacz koniecznie  👉  Nie daj się oszukać przez telefon 

W dzisiejszym wpisie postaram się opisać najważniejsze różnice pomiędzy odstąpieniem, a wypowiedzeniem umowy, gdyż pojęcia te są ze sobą bardzo często mylone, co w konsekwencji może prowadzić do negatywnych prawnych, czego zapewne chciałbyś uniknąć. 

Odstąpienie i wypowiedzenie to nie synonimy ☝

Moje doświadczenie zawodowe wskazuje, że powyższe pojęcia są bardzo często traktowane jako synonimy i używa się ich zamiennie, co prowadzi do nieporozumień, gdy jedna ze stron umowy oświadcza, że z niej rezygnuje poprzez np. odstąpienie, nie mając ku temu żadnych podstaw ani przesłanek. Przepisy prawa są jednak na tyle precyzyjne, że różnicują oba te pojęcia wskazując różne sytuacje i konsekwencje prawne ich zastosowania.

Nawet w internetowym słowniku języka polskiego https://sjp.pwn.pl/ jest uwidoczniona różnica pomiędzy tymi pojęciami. I tak:

Odstąpić oznacza: 

1. odejść na bok lub cofnąć się
2. zrezygnować z czegoś
3. zrzec się czegoś na czyjąś korzyść; też: odsprzedać na korzystnych warunkach

Natomiast znaczenie wypowiedzenia to: 

1. wyrazić coś słowami, zwykle w mowie»
2. wymówić dźwięki, odpowiednio je artykułując
3. rozwiązać jakąś umowę

Wydawać by się mogło, że zarówno wypowiedzenie, jak i odstąpienie prowadzą do tego samego skutku jakim jest rozwiązanie umowy i tu uwaga☝ TAK, ALE w przypadku odstąpienia od umowy uważa się, że umowa w ogóle nie została zawarta, natomiast skutkiem wypowiedzenia jest przerwanie już trwającej jakiś czas umowy i po prostu jest sposobem jej zakończenia.

Zastanawiasz się teraz zapewne czy i kiedy możesz złożyć odstąpienia bądź wypowiedzenie umowy, z której chcesz zrezygnować. Czytaj dalej 😉👇

Odstąpienie

Klasycznym przykładem odstąpienia od umowy jest możliwość odstąpienie przez konsumenta od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, w terminie  14 dni bez podania przyczyny, co wynika z ustawy o prawach konsumenta. W konsekwencji tego uważa się, że umowa ta nigdy nie została zawarta, a strony muszą zwróć sobie wzajemne świadczenia tj. konsument zwraca towar, a sprzedawca dokonuje zwrotu zapłaconej ceny.

Powyższy przykład dotyczy konsumenta i umowy sprzedaży. Przepisy prawa przewidują również inne możliwości skorzystania z prawa odstąpienia.

Możliwość taką zapewnia również art. 395 k.c. ale tylko i wyłącznie pod warunkiem zastrzeżenia w umowie dla jednej lub obu stron prawa odstąpienia od umowy w oznaczonym terminie.

W razie skorzystania umownego prawa odstąpienia oczywiście również uważa się, że umowa nigdy nie została zawarta, a to co strony już sobie świadczyły w ramach tej umowy ulega zwrotowi w stanie niezmiennym.

Warto również pamiętać o konieczności wzajemnych rozliczeń. Zgodnie z przepisami  za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie.

W praktyce oznacza to, że strony w zależności od rodzaju umowy muszą rozliczyć wynagrodzenie proporcjonalnie do okresu świadczenia usług lub korzystanie z rzeczy. Nie jest to jednak zadanie łatwe, zwłaszcza, gdy takie rozliczenie dokonuje się w ramach umowy zlecenia czy umowy o roboty budowlane.

Prawo odstąpienia od umowy przewiduje również art. 491 k.c. w sytuacji, w której jedna ze stron umowy wzajemnej dopuszcza się zwłoki, a wiec nie wykonuje w terminie swojego zobowiązania. Jednak ten wątek wymaga szczerszego i szczegółowego omówienia, a zatem będzie on tematem osobne wpisu na blogu.

Wypowiedzenie 

Natomiast w przypadku wypowiedzenia umowy, następuje zakończenie umowy,  która już jakiś czas obowiązuje.

Wyobraźmy sobie, dwóch przedsiębiorców, którzy współpracują ze sobą, świadcząc sobie wzajemnie swoje usługi. Jeden jest producentem, a drugi sprzedawcą. Łączy ich umowa na czas nieokreślony z możliwością trzy miesięcznego okresu wypowiedzenia. Jeden z naszych bohaterów chce jednak zrezygnować z dalszej współpracy, gdyż znalazł tańszego producenta. W tym celu składa producentowi wypowiedzenie umowy, które będzie miało jednak skutek dopiero za trzy miesiące.

Strony umowy mogą  dokonać również rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym, jeśli oczywiście wyrażą taką wolę. Wtedy mówimy o rozwiązaniu umowy za porozumieniem stron, co znacznie skraca czas wypowiedzenia.

Również w przypadku wypowiedzenia umowy przepisy prawa przewidują taką możliwość w przypadku określonych umów. Przykładowo zgodnie z art. 746 § 1 k.c. osoba, która dała komuś zlecenie może je w każdym czasie wypowiedzieć. Pamiętać należy jednak, że  o konieczności rozliczenia w wykonawcą, jeśli ten poniósł już jakieś koszty związane z wykonaniem zlecenia.

Konkluzja

Tytułem podsumowania należy zapamiętać, że skutkiem odstąpienia od umowy jest uznanie, że umowa nigdy nie została zawarta i obowiązek zwrotu wszystkiego tego co strony wzajemnie świadczyły. Prawo odstąpienia może (ale wcale nie musi) zostać zastrzeżone w umowie. Natomiast w przypadku opóźnienia się jednej ze strona z wykonaniem zobowiązana wzajemnego istnieje możliwość odstąpienia od takiej umowy.

Skutkiem wypowiedzenia jest z kolei zakończenie trwającej jakiś już czas umowy, bez konieczności zwrotu wzajemnych świadczeń. Zwyczaj okres wypowiedzenia jest ustalony w umowie. W przypadku jednak, gdy w umowie zawartej na czas nieokreślony brak takich postanowień,  umowa zostaje zakończona niezwłocznie po wypowiedzeniu.

Nie daj się oszukać przez telefon, czyli słów kilka na temat umów zawieranych na odległość

Rafal Kirsch04 czerwca 2020Komentarze (0)

Nie ulega wątpliwości, że zaostrzenie środków bezpieczeństwa związanych z panująca epidemią koronawirusa, negatywnie odbyło się na gospodarce. Spowodowało też, że duża część przedsiębiorców  postanowiła przenieść swoje biznesy do świata wirtualnego.

Niestety  na każdym rynku zdarzają się również nieuczciwie firmy, które celowo wprowadzają w błąd, licząc na nie uwagę lub naiwność drugiej strony umowy.  W skrajnych przypadkach możesz stracić dużo pieniędzy lub dochodzić swoich praw przed sądem.

Co raz większą popularność zdobywają umowy zawierane na odległość, a wiec za pomocą środków elektronicznych. Jedną z takich form jest umowa zawarta przez telefon. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę, że zawarcie takiej umowy jest równie ważne jak zawarcie jej w formie pisemnej. Zdziwienie pojawia wraz z przesłaniem faktury do zapłaty, za rzekome usługi, których wcale nie zamawialiśmy lub nie chcieliśmy zamówić.

Wyobraź sobie taka sytuację:

masz ciężki dzień pełen pracy, spotkania biznesowe, skończenie ważnego projektu i w dodatku odbierasz mnóstwo telefonów, a podczas jednej takiej rozmowy miła pani konsultant przedstawia Ci ofertę na sporządzenie reklamy Twojej firmy, tańszego utrzymania Twojej domeny czy też dostępu do jakiegoś portalu internetowego, który aktualnie jest Ci teraz niezbędny i koniecznie musisz go posiadać.

Nie traktujesz takiej rozmowy zbyt poważnie, jesteś rozkojarzony innymi, ważniejszymi sprawami, nie kontrolujesz jej przebiegu i pod wpływem emocji zgadzasz się na skorzystanie z oferty.

Gratuluje właśnie zawarłeś umowę cywilnoprawną na odległość  😉👍

Zastanawiasz się jak do tego doszło? 😯

Otóż wystarczy, że w trakcie rozmowy zgodzisz się (nawet nie świadomie) na warunki zaproponowanej oferty, co będzie potraktowane jednoznacznie z warunkami zawarcia umowy. A po włączeniu swojej poczty elektronicznej otrzymasz potwierdzenie zawarcie umowy wraz z informacją o obowiązku zapłaty załączonej faktury.  😲😢

Czy mogę teraz odstąpić od umowy?

Jeśli nie prowadzisz działalności gospodarczej i umowę na odległość zawarłeś jako konsument, to prawo przewiduje możliwość odstąpienia od takiej umowy.  Zgodnie z artykułem  27 ustawy z 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta.

„konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów”.

A co, gdy jestem przedsiębiorcą?

Niestety, gdy zawarłeś umowę będą przedsiębiorcą, nie możesz skutecznie powoływać się na ustawową ochronę konsumenta. Nie znaczy to oczywiście, że od razu musisz płacić fakturę za rzekomo zamówione usługi. Jest jednak kilka sposobów by uniknąć zapłaty, lecz wymagają one również większego zaangażowania ze strony przedsiębiorcy.

Po pierwsze można umowę wypowiedzieć

To czy będzie istniała możliwość wypowiedzenia umowy, zależy od samej konstrukcji i rodzaju. Umowa może być tak sporządzona, że jej wypowiedzenie nie jest możliwe bez ponoszenia dodatkowych kosztów (np. kara umowna). Jeśli natomiast umowa dotyczy świadczenia usług, to można powołać się odpowiednie stosowanie przepisów o zleceniu. Oznacza to, że osoba dająca zlecenie może je w każdym czasie wypowiedzieć.

Po drugie można od zawarcia umowy odstąpić 

Umowne prawo odstąpienia przysługuje, o ile zostało w umowie zastrzeżone. Może być ono również ograniczone odpowiednim terminem. W przypadku, gdy takie zastrzeżenie zawarto i z niego skorzystano, umowa uważana jest za niezawartą. Natomiast to co strony umowy sobie wzajemnie świadczyły ulega zwrotowi w stanie niezmienionym.

Po trzecie można uchylić się od skutków prawnych
oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu lub podstępu 

Błąd oraz podstęp zalicza się do tzw. wad oświadczenia woli i mogą one występować oddzielnie, niezależnie do siebie. Błąd musi dotyczyć czynności prawnej oraz być istotny. Natomiast podstęp uważany jest jako kwalifikowana postać błędu, co oznacza, że jeśli błąd został wywołany przez drugą stronę podstępnie to nie musi on być istotny i dotyczyć czynności prawnej.

Zobacz: Niewykonanie umowy a siła wyższa.

W przypadku, gdy umowa została zawarta pod wpływem błędu lub podstępu, powinieneś złożyć pisemne oświadczeni o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli. W oświadczeniu takim najlepiej wskazać okoliczności zawarcia umowy oraz opisać na czym błąd lub podstęp polegał. Błąd będzie istotny, gdyby osoba składająca oświadczenie woli nie działała pod wpływem błędu i oceniła sprawę rozsądnie, nigdy nie złożyłaby oświadczenia o takiej treści.

***

Zarysowana problematyka rozwiązania umowy przez przedsiębiorcę przewyższa ramy niniejszego artykułu, jednak w kolejnych wpisach będę szczegółowo  omawiał  powyższe sposoby.

Podsumowanie

Niezależnie od tego czy w zawieraniu jakiejkolwiek umowy występujesz jako przedsiębiorcy, czy jako konsument zawsze należy zachować szczególną ostrożność. W przypadku umów zawieranych na odległość, a wiec za pomocą wszelkiego rodzaju środków komunikacji elektronicznej takich jak telefon, faks czy Internet, poczucie ostrożności powinno być jeszcze  bardziej wyczulone. Wiadomo, nie od dziś, że lepiej zapobiegać niż leczyć 😉

W trakcie rozmowy telefonicznej należy zwrócić uwagę na sposób jej prowadzenia oraz unikać wszelkich zwrotów mogących sugerować, że jesteśmy zainteresowani przedstawioną ofertą. Najlepiej kategorycznie odmówić zawarcia umowy i przyjęcia oferty lub poprosić o przesłanie szczegółowych informacji drogą mailową.

Następne wpisy →